In 1985 werden ze voor het eerst waargenomen. We zijn 40 jaar verder en de Amerikaanse uitheemse rivierkreeft heeft zich wijdverspreid in de Nederlandse wateren. In concentratiegebieden wemelt het ervan, in andere regio’s groeien de aantallen snel.
Ze grazen en graven dat het een aard heeft. Gevolg: schade aan biodiversiteit, bodems, oevers en keringen. Door de ecologische kaalslag brengen de kreeftenpopulaties waterbeheerders in problemen: de impact van de exoten op het onderwaterleven staat haaks op hun opdracht en inspanningen om de waterkwaliteit te verbeteren. Een recept voor groeiende frustratie onder waterschappen.
Om kreeft en ongenoegen te bezweren werd het programma ‘ontwikkeling beheersingsaanpak uitheemse rivierkreeft’ in 2021 opgesteld. Doel: een (kosten)effectieve en uitvoerbare strategie ontwikkelen om de populatie te beheersen en de schade te beperken. Jan en alleman committeerde zich eraan: de ministeries van Landbouw en van Infrastructuur en Waterstaat, de waterschappen, de provincies en de gemeenten. Er kwam een bestuurlijke taskforce ‘Aanpak Uitheemse Rivierkreeft’. En er werden onderzoeken, pilots en experimenten opgetuigd.
Het lijkt een voortvarende aanpak, maar dat is het niet. Sinds 2021 zijn er bestuurlijke impasses en onenigheid over verantwoordelijkheden, met name over de rol van het ministerie van Landbouw (LVVN). Die heeft ‘de regie en bewaakt de planning’, staat in het programma. Dat wordt geïnterpreteerd als centrale beleidsmaker, financier en hoofduitvoerder van de bestrijding, maar het ministerie ziet de aanpak zelf als gedeelde verantwoordelijkheid van ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen.
Het geschil verlamt. In december 2022 stuurden 15 organisaties, waaronder Schieland en de Krimpenerwaard en De Stichtse Rijnlanden, een brandbrief naar de toenmalige minister van Landbouw, Piet Adema. De nood is hoog, schreven ze. “Wij spreken u aan op uw verantwoordelijkheid om de uitheemse rivierkreeften te bestrijden.”
Er werden Kamervragen gesteld. Er kwam een motie. Er is meer onderzoek nodig, reageerde de minister. Er werd een uitbreiding van de vangmogelijkheden aangekondigd, die tweede helft 2025 geëffectueerd zou moeten worden.
Het is juni 2025. Er is weer eens een kabinet gevallen en de exoten gaan door met hun grazende en gravende ondermijning van de waterkwaliteit. In het kamp van de waterschappen is Delfland het nu zat, zoals u kunt lezen op H2O online. Het stuurde deze maand – opnieuw – een brief, waarin het LVVN maant zijn verantwoordelijkheid te nemen voor het bestrijden van de rivierkreeften, conform de Europese Exotenverordening.
Het ministerie laat weten serieus naar de brief te zullen kijken en ‘samen met medeoverheden en partners’ te zoeken naar oplossingen. Dat klinkt als… we gaan door op de oude voet. Ware het niet dat een van de ondertekenaars van de boze Delfland-brief, dagelijks bestuurder Robert Tieman, is aan de slag als BBB-minister van Infrastructuur en Waterstaat. Ook al is hij demissionair, hij zit op pole-position om de kreeftenimpasse te doorbreken met de minister van Landbouw (óók BBB).